Netávani
Skilgreining á orðinu netávani (Internet Addictive Behaviour, IAB) er þegar hegðun einkennist af stjórnlausri internet notkun. Sú hegðun getur leitt til þess að einstaklingurinn einangrast frá samfélaginu, dragi sig út úr allri félagslegri og námslegri virkni, missi áhuga á hverskonar tómstundum sem hefur að lokum einnig áhrif á heilsu einstaklingsins.
Einn af þeim þáttum sem skipar stóran sess í þroska einstaklingsins er að öðlast sjálfstæði. Flestir unglingar sækjast eftir auknu sjálfstæði á unglingsárunum og er það einfaldlega hluti af því að þroskast og verða fullorðinn. Unglingar í dag hafa aukinn aðgang að interneti í gegnum ýmisskonar fartækni. Meirihluti unglinga á snjallsíma og eru meira eða minna tengdir interneti allan sólahringinn. Það reynir því snemma á sjálfstæði þeirra og að læra að velja og hafna þegar kemur að öllu því óteljandi efni sem í boði er á internetinu.
Niðurstöður rannsóknar um netávana
Hér verður fjallað stuttlega um niðurstöður rannsóknar sem rannsókna- og þróunarmiðstöð Háskólans á Akureyri (RHA) tók þátt í með fræðimönnum í sex öðrum löndum Evrópu. Löndin sem tóku þátt í þessu verkefni auk Íslands voru: Pólland, Þýskaland, Holland, Rúmenía, Grikkland og Spánn. Verkefnið var stutt af internetöryggisáætlun ESB og hafði vinnuheitið EU NET ADB. Markmið rannsóknarinnar var að meta algengi og áhrifaþætti netávana.
Þátttakendur í rannsókninni voru rúmlega 13.000 ungmenni á aldrinum 15-16 ára en þar af voru rúmlega 2000 unglingar frá Íslandi.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna hversu algengur netávani væri á meðal ungmenna í Evrópu. Einnig var þróun netávana skoðuð og metin. Niðurstöðurnar átti svo að nýta til að auka vitund almennings um netávana og auka þekkingu svo hægt væri að auka forvarnir.
Notaðar voru bæði eigindlegar og megindlegar aðferðir í rannsókninni og voru spurningalistar sendir á um 13.300 þátttakendur á aldrinum 14-17 ára. Gagnaöflun fór fram frá október 2011 – maí 2012. Viðtöl voru tekin við þá þátttakendur sem sýndu merki um netávana eftir að hafa svarað spurningalistunum. Tekin voru 124 viðtöl samtals, allt að 20 viðtöl í hverju landi.
Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að 1.2% þátttakenda sýndi merki um netávana en 12,7% þátttakenda voru í áhættu á netávana. Þeir notendur sem voru sítengdir internetinu voru í aukinni hættu á að þróa með sér mögulega óheilbrigða nethegðun. Einnig sýndu niðurstöður rannsóknarinnar að Rúmenía, Grikkland og Spánn voru með hærri tíðni á mögulegri óheilbrigðri netnotkun en Ísland, Holland og Þýskaland.
Varðandi hegðun á internetinu kom í ljós að:
Einnig kom í ljós að tæp 6% þátttakenda stunduðu fjárhættuspil á internetinu en tæp 11% í raunveruleikanum. Unglingar sem stunda fjárhættuspil eru þrisvar sinnum líklegri til að sýna merki um óheilbrigða netnotkun.
Varðandi tölvuleikjanotkun kom í ljós að rúmlega 60% þátttakenda spila tölvuleiki, en unglingar sem spila tölvuleiki eru tvisvar sinnum líklegri til að sýna merki um óheilbrigða netnotkun. Fylgni mældist á milli þess að spila tölvuleiki í meira en 2,6 klukkustundir á hverjum degi og óheilbrigðrar netnotkunar. Einnig leiddi rannsóknin í ljós að strákar eru líklegri til að ofnota eða ánetjast tölvuleikjum.
Veruleiki ungs fólks breytist hratt og er internetið einn af þeim þáttum sem hvað stærstan þátt skipa í lífi margra ungmenna. Internetið er síbreytilegt og nær ógjörningur að fylgjast með öllum þeim nýjungum sem þar eru. Mikilvægt er fyrir foreldra og kennara að reyna eftir fremsta megni að fylgjast með þeim heimi sem unglingarnir þeirra lifa og hrærast í. Með því eru meiri líkur á að hægt sé að grípa inn í óæskilega nethegðun og fækka um leið þeim unglingum sem stunda óheilbrigða netnotkun.
Nánari niðurstöður úr rannsókninni má sjá hér
Einnig má hér sjá samantekt úr rannsókninni fyrir unglinga á Íslandi eingöngu
Mynd tekin á DV
Mynd tekin á mbl
Einn af þeim þáttum sem skipar stóran sess í þroska einstaklingsins er að öðlast sjálfstæði. Flestir unglingar sækjast eftir auknu sjálfstæði á unglingsárunum og er það einfaldlega hluti af því að þroskast og verða fullorðinn. Unglingar í dag hafa aukinn aðgang að interneti í gegnum ýmisskonar fartækni. Meirihluti unglinga á snjallsíma og eru meira eða minna tengdir interneti allan sólahringinn. Það reynir því snemma á sjálfstæði þeirra og að læra að velja og hafna þegar kemur að öllu því óteljandi efni sem í boði er á internetinu.
Niðurstöður rannsóknar um netávana
Hér verður fjallað stuttlega um niðurstöður rannsóknar sem rannsókna- og þróunarmiðstöð Háskólans á Akureyri (RHA) tók þátt í með fræðimönnum í sex öðrum löndum Evrópu. Löndin sem tóku þátt í þessu verkefni auk Íslands voru: Pólland, Þýskaland, Holland, Rúmenía, Grikkland og Spánn. Verkefnið var stutt af internetöryggisáætlun ESB og hafði vinnuheitið EU NET ADB. Markmið rannsóknarinnar var að meta algengi og áhrifaþætti netávana.
Þátttakendur í rannsókninni voru rúmlega 13.000 ungmenni á aldrinum 15-16 ára en þar af voru rúmlega 2000 unglingar frá Íslandi.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna hversu algengur netávani væri á meðal ungmenna í Evrópu. Einnig var þróun netávana skoðuð og metin. Niðurstöðurnar átti svo að nýta til að auka vitund almennings um netávana og auka þekkingu svo hægt væri að auka forvarnir.
Notaðar voru bæði eigindlegar og megindlegar aðferðir í rannsókninni og voru spurningalistar sendir á um 13.300 þátttakendur á aldrinum 14-17 ára. Gagnaöflun fór fram frá október 2011 – maí 2012. Viðtöl voru tekin við þá þátttakendur sem sýndu merki um netávana eftir að hafa svarað spurningalistunum. Tekin voru 124 viðtöl samtals, allt að 20 viðtöl í hverju landi.
Niðurstöður rannsóknarinnar sýndu að 1.2% þátttakenda sýndi merki um netávana en 12,7% þátttakenda voru í áhættu á netávana. Þeir notendur sem voru sítengdir internetinu voru í aukinni hættu á að þróa með sér mögulega óheilbrigða nethegðun. Einnig sýndu niðurstöður rannsóknarinnar að Rúmenía, Grikkland og Spánn voru með hærri tíðni á mögulegri óheilbrigðri netnotkun en Ísland, Holland og Þýskaland.
Varðandi hegðun á internetinu kom í ljós að:
- 92% allra þátttakenda voru með að minnsta kosti eina samskiptasíðu eins og t.d. facebook.
- Tæp 40% unglinganna eyddu að minnsta kosti tveimur klukkustundum á hverjum virkum degi á samskiptasíðum.
- Stelpur notuðu frekar samskiptasíður en strákar
Einnig kom í ljós að tæp 6% þátttakenda stunduðu fjárhættuspil á internetinu en tæp 11% í raunveruleikanum. Unglingar sem stunda fjárhættuspil eru þrisvar sinnum líklegri til að sýna merki um óheilbrigða netnotkun.
Varðandi tölvuleikjanotkun kom í ljós að rúmlega 60% þátttakenda spila tölvuleiki, en unglingar sem spila tölvuleiki eru tvisvar sinnum líklegri til að sýna merki um óheilbrigða netnotkun. Fylgni mældist á milli þess að spila tölvuleiki í meira en 2,6 klukkustundir á hverjum degi og óheilbrigðrar netnotkunar. Einnig leiddi rannsóknin í ljós að strákar eru líklegri til að ofnota eða ánetjast tölvuleikjum.
Veruleiki ungs fólks breytist hratt og er internetið einn af þeim þáttum sem hvað stærstan þátt skipa í lífi margra ungmenna. Internetið er síbreytilegt og nær ógjörningur að fylgjast með öllum þeim nýjungum sem þar eru. Mikilvægt er fyrir foreldra og kennara að reyna eftir fremsta megni að fylgjast með þeim heimi sem unglingarnir þeirra lifa og hrærast í. Með því eru meiri líkur á að hægt sé að grípa inn í óæskilega nethegðun og fækka um leið þeim unglingum sem stunda óheilbrigða netnotkun.
Nánari niðurstöður úr rannsókninni má sjá hér
Einnig má hér sjá samantekt úr rannsókninni fyrir unglinga á Íslandi eingöngu
Mynd tekin á DV
Mynd tekin á mbl